در تهيه غذا  گذشته از آنكه عامل اجتماعي و اقتصادي موثر است عامل فرهنگي نيز نقش بسزايي برخوردار است كه ميتوان تنوع در تغذيه را سبب شود. غذاي مردم زاوين و كلات مثل اغلب روستاهاي دام دار بيشتر از محصولات و فرآورده هاي لبني و محصولات باغي تهيه ميشود غذاهاي محلي مردم كلات و زاوين عبارت است از: آبگوشت ،اشكنه ،كشك ،گرماس ،شيربرنج ،شير روغن ، حلواي شيره انگور ،فطير مسكه ، آش جوشواره ، آش كوريا ، آش اليان ،برياني اسفنجان ، حليم ، كاچي و...

مردم سعي ميكنند شير به دست آمده از گاو گوسفند و بز را به محصولاتي تبديل كنند كه نگهداري آنها در دراز مدت ممكن و به آساني هم  حمل شوند بدهي است كه اين كار به روش سنتي و بسيار ابتدايي انجام ميگيرد براي اين كار پس از دوشيدن شير بسته به نوع مصرف آن به اندازه هاي مختلف حرارت ميدهند اگر بخواهند ماست تهيه كنند آن را تا حد جوش حرارت ميدهند البته اين ماست قابل تبديل به كره و دوغ نيز ميباشد، پس از آنكه شير جوشيد آن را ميگذارند قدري سرد شود سپس آن را در ظرفي مناسب با مقداري ماست هم ميزنند و روي آن را پتو يا پارچه هاي ديگري قرار ميدهند اين مراحل انجام شده را مايه كردن ماست ميگويند. پس از مايه كردن دو الي چهار ساعت آن را به همان حال رها ميكنند و بعد پارچه يا پتويي روي آن را كنار زده ميگذراند كاملا سر شود . پس از سرد شدن ماست براي خوردن آماده است. مصرف ديگر ماست جهت به دست آوردن كره(مسكه) مي باشد براي اين كار ماست را با مقداري آب در ظرفي از پوست(تلم) قرار ميدهند و آن را از يك سه پايه آويزان ميكنند و با ابزاري به نام (تلم چه) آنرا به مدت حدود 2 ساعت  به هم ميزنند در پايان اين عمليات ماست داخل آن به كره و دوغ تبديل ميشود. كره را از روي دوغ (ملاقه) بر ميدارند و دوغ را از سوراخ پايين تلم تخليه ميكنند. دوغ مازاد بر مصرف  را در كيسه هاي  مخصوص ريخته و به ماست "خيكي" تبديل ميكنند.اين ماست را در خيك هاي مخصوص( كه از پوست بز تهيه ميشود) اين ماست را به روش هاي مدام تازه كرده و شير برنج و زيره به آن مي افزايند و در تمام مدت سال در سر سفره مردم روستا پيدا ميشود اما كره به دست آمده راچنانچه زياد باشد ميجوشانند و به روغن زرد تبديل مينمايند. و از كره يك نوع غذاي مخصوص تهيه ميكنند كه فطير مسكه نام دارد. غذاي ذكر شده غذاي اغلب افراد در فصل به اصطلاح شيروماست است.

اخيرا روش فوق براي تهيه كره عموميت خود را از دست داده روش جديد به اين شكل است كه شير را  ابتدا با چرخ شير به خامه  و خامه را مايه كرده سپس در داخل ظرف ، آن را هم مي زنند. اين روش ساده تر و كم زحمت تر است و كيفيت روش قبل را ندارد.

از شير پنير نيز درست ميكنند و براي اين كار شير را كمي گرم كرده و يا در معرض گرماي خورشيد قرار ميدهند ،سپس مايه ي مخصوص پنير به آن مي افزايند و روي آن را پوشانده و گرم نگه ميدارند و سپس حدود دو ساعت روي آن را باز گذاشته تا سرد شود و آنگاه در پارچه هاي كرباس قرار داده تا آب آن خارج شود و سنگي روي آن گذشته تا سفت شود از آب پنير لر(1) تهيه ميكنند.

پشم و موي دامها  فرآورده ديگري هستند از پشم براي تهيه رخت خواب عروس و فرش، نمد و نيز خمينه(پوشاك مخصوص چوپان) و از موي بز براي تهيه ريسمان روكش جوال، پلاس و... استفاده ميشود.

 ____________________________________________________________

1-  لر: وقتي شير را مايه پنير ميزنند بعد از 3-4 ساعت آن را به صافي ريخته و پنير آن را صفت ميكنند آب حاصل از پنير را جوشانده و دوباره به صافي ريخته، آنچه در صافي ميماند لر نام دارد و از پنير دلپذير تر است.

 

X